Cận thị được đ.ánh giá là một vấn đề sức khỏe cộng đồng toàn cầu. Nó là nguyên nhân chủ yếu gây suy giảm thị lực và làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về mắt khác.
Việc phân loại cận thị có ý nghĩa rất quan trọng trong việc nghiên cứu, xác định hướng điều trị và phòng tránh.
1. Phân loại cận thị dựa vào cấu trúc mắt
Cận thị là tình trạng các tia sáng đi vào mắt hội tụ trước võng mạc, thay vì hội tụ trên võng mạc, làm các hình ảnh gửi đến não bị nhòe mờ. Điều này xảy ra khi trục nhãn cầu quá dài hoặc do giác mạc quá cong, hoặc do cả 2 yếu tố trên. Dựa vào khái niệm này, các bác sĩ sẽ phân loại cận thị dựa vào khiếm khuyết cấu trúc của mắt.
1.1 Cận thị trục – phân loại cận thị phổ biến
Là trường hợp cận thị xảy ra do trục nhãn cầu dài hơn bình thường khiến cho tia sáng hội tụ ở trước võng mạc, thay vì ở trên nó.
1.2 Cận thị do khúc xạ
Là trường hợp cận thị xảy ra do sự thay đổi cấu trúc hoặc vị trí các thành phần của mắt (như giác mạc hoặc thủy tinh thể). Thường gặp nhất là tình trạng bán kính cong của giác mạc quá lớn. Điều này khiến cho công suất của giác mạc và/hoặc thể thủy tinh cao bất thường, làm cho các tia sáng hội tụ không đúng chỗ.
Cận thị trục là phân loại cận thị phổ biến. (Ảnh Internet)
2. Phân loại dựa vào nguyên nhân
2.1 Cận thị nguyên phát
Hay còn gọi là cận thị đơn thuần. Là trường hợp cận thị xảy ra do nguyên nhân chủ yếu ở chế độ sinh hoạt và một phần do di truyền. Cận thị nguyên phát thường có độ cận nhỏ hơn 6 Điốp. Bệnh phát triển dần qua nhiều năm và ngừng ở một mức nhất định.
2.2 Cận thị thứ phát
Nếu như cận thị nguyên phát có nguyên nhân khá mơ hồ và khó xác định rõ ràng. Thì phân loại cận thị thứ phát có nguyên nhân cơ bản rõ ràng và đáng tin cậy hơn nhiều. Nó thường xảy ra do:
– Chịu tác dụng phụ của một số loại thuốc.
– Do các hội chứng toàn thân.
– Biến chứng từ các bệnh khác như bệnh về giác mạc, bệnh thủy tinh thể, bệnh tiểu đường,…..
Cận thị thứ phát là phân loại cận thị hiếm gặp, có thể xác định được nguyên nhân trực tiếp. Tuy nhiên, các nguyên nhân này không phải là yếu tố nguy cơ gây cận thị phổ biến được cộng đồng công nhận.
2.3 Cận thị đêm
Là tình trạng mắt có thị lực kém vào ban đêm hoặc ở nơi có ánh sáng yếu. Trong khi vào ban ngày, khi có đủ ánh sáng, mắt vẫn có thị lực bình thường. Nguyên nhân thường là do đục thủy tinh thể hoặc mắt thiếu dưỡng chất trầm trọng.
2.4 Cận thị giả
Là tình trạng mắt tạm thời không nhìn rõ, nhưng có thể hồi phục nếu được nghỉ ngơi đủ. Cận thị giả xảy ra khi cơ thể mi bị co cứng, làm ảnh hưởng đến khả năng điều tiết của mắt. Nguyên nhân dẫn đến cận thị giả thường là do mắt phải làm việc quá độ trong thời gian dài.
Cận thị giả là phân loại cận thị ngày càng trở nên phổ biến do áp lực học tập và công việc cao, khiến mắt phải làm việc quá độ trong thời gian dài. (Ảnh Internet)
3. Phân loại cận thị theo mức độ
Hay còn gọi là phân loại cận thị theo định lượng. Cách phân loại cận thị này đề cập riêng lẻ từng mắt, và không bao hàm yếu tố kỹ thuật y khoa.
Để đo mức độ cận thị của mắt, các bác sĩ dùng đơn vị Diop. Diop là đơn vị đo độ cong của thấu kính. Số diop càng cao chứng tỏ mắt cận càng nặng. Chúng thường được kí hiệu là -D ám chỉ là thấu kính phân kỳ dành cho người cận thị. Khác với D là kí hiệu cho thấu kính hội tụ, thường dành cho người viễn thị. Tật cận thị được xác định khi mắt có số độ là từ -0,5D.
Phân loại cận thị theo mức độ được tính như sau:
– Cận thị nhẹ là dưới -3,00D.
– Cận thị trung bình là từ -3,00 đến -6,00D.
– Cận thị nặng là trên -6,00D.
– Cận thị bệnh lý: Hay còn được gọi là cận thị thoái hóa. Là tình trạng mắt bị cận rất nặng. Bán phần sau của nhãn cầu bị thoái hóa dẫn đến thay đổi cấu trúc như giãn lồi cực sau. Mắt không ổn định và liên tục tăng độ cận. Trường hợp này rất dễ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như thoái hóa võng mạc và hoàng điểm, bong võng mạc, lác mắt, glôcôm,…. Thậm chí là gây mất thị lực.
Ngoài những phân loại cận thị trên, để ngăn chặn tật cận thị gia tăng trong cộng đồng tốt hơn. Các nhà nghiên cứu còn đưa ra khái niệm t.iền cận thị, chủ yếu áp dụng trên đối tượng là t.rẻ e.m. Đây là trạng thái khúc xạ của mắt lớn hơn -0,5D và nhỏ hơn -0,75D. Kết hợp quan sát với các yếu tố rủi ro khác để xác định nguy cơ phát triển cận thị trong thương lai. Từ đó có những biện pháp can thiệp và phòng ngừa kịp thời.
8/10 nam giới bị tăng men gan sau Tết, chuyên gia hội Gan Mật cảnh báo dấu hiệu cần chú ý
PGS Trịnh Thị Ngọc – Phó Chủ tịch hội Gan Mật Hà Nội cho biết, năm nào cũng vậy, tăng men gan sau Tết là hiện tượng phổ biến, cứ 10 nam giới đi xét nghiệm thì có tới 8 trường hợp bị tăng men gan.
Đây là hệ lụy của chế độ sinh hoạt và ăn uống kém lành mạnh trong thời gian nghỉ Tết.
1. Lý do tăng men gan sau Tết
Theo Phó chủ tịch Hội Gan Mật Hà Nội – PGS Trịnh Thị Ngọc, hầu như năm nào cũng vậy, thời điểm ra Tết thường gia tăng các bệnh nhân tăng men gan, rối loạn tiêu hóa, hoặc gặp các vấn đề về dạ dày, đại tràng. Đặc biệt, cứ 10 nam giới xét nghiệm thì có tới 8 người bị tăng men gan. Lý giải điều này, PGS Trịnh Thị Ngọc cho biết, nguyên nhân chủ yếu do uống rượu bia nhiều trong Tết.
Cũng theo PGS Ngọc, men gan tăng là dấu hiệu cảnh báo tế bào gan đang bị hủy hoại, đôi khi người bệnh không thể cảm nhận cụ thể những dấu hiệu, bệnh diễn biến âm thầm và gây ra nhiều biến chứng khi đã trở nặng.
Theo PGS Ngọc, men gan là hệ thống enzyme rất hoàn chỉnh trong gan giúp tổng hợp và chuyển hóa chất. Khi chức năng gan bị rối loạn hoặc suy giảm sẽ dẫn đến tăng men gan do hàm lượng enzyme giải phóng vào m.áu nhiều, làm tăng nguy cơ dẫn đến các bệnh ung thư gan, suy gan, xơ gan… Do vậy việc xét nghiệm kiểm tra chức năng gan và đo chỉ số men gan là việc làm quan trọng, đặc biệt đối với nhóm nam giới uống nhiều rượu bia.
Gia tăng tỷ lệ bệnh nhân bị tăng men gan sau Tết do rượu bia – Ảnh: Internet
2. Men gan càng cao – mức độ tổn thương gan càng nặng
Theo PGS Ngọc, men gan càng cao tỷ lệ thuận với mức độ tổn thương gan càng nặng. Do vậy nếu thuộc nhóm men gan cao, cần sử dụng thuốc hoặc ăn kiêng để giảm men gan, tránh biến chứng.
Tăng men gan sau Tết thường gặp ở những người sử dụng nhiều rượu bia, chất kích thích hoặc nhóm người có t.iền sử mắc bệnh về gan. Cũng theo PGS Ngọc, thói quen sử dụng thuốc, đặc biệt là các loại thuốc bổ của người Việt cộng với uống bia rượu nhiều gây tăng nồng độ men gan. Thậm chí ở những người không uống rượu bia nhưng sử dụng thuốc tây trong thời gian dài cũng thường bị tăng men gan.
Tăng men gan sau Tết chủ yếu do uống nhiều rượu bia – Ảnh: Internet
Tăng men gan sau Tết còn có mối liên quan mật thiết đến bệnh ung thư gan, viêm gan, xơ gan,viêm túi mật hoặc tụy, nhiễm virus Epstein-Barr,… Do vậy ra Tết là thời điểm cần đi kiểm tra và xét nghiệm các chỉ số liên quan đến gan để có phương pháp điều trị kịp thời.
Hướng dẫn cách Nhận biết men gan cao – dấu hiệu tiềm ẩn của bệnh xơ gan vô cùng nguy hiểm đối với sức khoẻ.
3. Nhận biết các dấu hiệu tăng men gan sau Tết
Không chỉ sau Tết mà bất cứ thời điểm nào, nếu thấy các dấu hiệu sau, bạn cần đi kiểm tra sớm vì đây là những biểu hiện thường gặp ở giai đoạn tiến triển. Đối với những người bị bệnh lý gan cấp tính thì có biểu hiện rõ ràng hơn ở những giai đoạn mới chớm.
Theo PGS Ngọc, người bị tăng men gan thường có 3 dấu hiệu chính sau đây:
– Mẩn đỏ trên da kèm theo ngứa
Ngứa ngoài da là hiện tượng chức năng gan suy giảm, khi gan bị suy yếu, vai trò trung hòa độc tố và đào thải muối mật cũng suy giảm theo, khiến các chất độc trong cơ thể không thể đào thải, tích tụ và lắng đọng ở da gây ra cảm giác ngứa, kích ứng liên tục.
– Vàng da
Khi gan bị tổn thương, tăng men gan khiến nồng độ Bilirubin trong m.áu tăng gây ra hiện tượng vàng da, có thể vàng ở gan bàn tay, chân hoặc niêm mạc mắt. Những người bị suy gan, xơ gan cũng có nước da vàng do chức năng gan đã suy yếu. Do vậy đây cũng là biểu hiện để nhận biết chức năng gan đang suy giảm.
– Rối loạn tiêu hóa
Tăng men gan, chức năng gan suy giảm có thể gây ra các triệu chứng khó chịu về tiêu hóa, mệt mỏi, đầy hơi, chướng bụng, ăn không tiêu, no lâu, cảm thấy đau ấm ách ở hạ sườn.
Cần cảnh giác với những cơn đau âm ỉ ở hạ sườn – Ảnh: Internet
Khoảng 50% người bị tăng men gan có thể cảm nhận thấy triệu chứng, còn lại hầu như không có biểu hiện lâm sàng, các hoạt động sinh hoạt, ăn uống vẫn bình thường. Đôi khi những biểu hiện không điển hình này thường kéo dài và âm ỉ đến vài năm, đây là lý do vì sao các bệnh nhân bị bệnh gan ở nước ta thường phát hiện ở giai đoạn muộn.
Theo PGS Ngọc, việc điều trị tăng men gan cụ thể phụ thuộc vào cơ địa và thể trạng, mức độ nặng nhẹ của người bệnh. Thông thường các bác sĩ sẽ kê đơn thuốc để hạ men gan. Đối với người bị tăng men gan, cần ăn nhiều rau xanh để đảm bảo vitamin và dưỡng chất cho cơ thể, giảm lượng mỡ trong gan. Nên ăn nhiều các loại rau cải xanh, bắp cải, rau bina…
Tăng men gan sau Tết cũng một phần do yếu tố ăn uống, do vậy cần chú ý đến chế độ ăn, tăng hàm lượng chất xơ vì chất xơ giúp phá vỡ cholesterol và kiểm soát hàm lượng men gan. Chất xơ giúp tăng lượng mật sinh ra ở gan, làm giảm chất béo trong cơ thể.
Ngoài ra, đối với người bị tăng men gan, nên tiêu thụ thực phẩm có tính oxi hóa như củ cải đường, hạt dẻ, bơ vì chúng giúp ổn định men gan và giúp gan hoạt động hiệu quả hơn. Vitamin C trong hoa quả cũng giúp hạ men gan và khôi phục chức năng gan, hạn chế đồ uống có đường và các loại kẹo bánh, đồ ngọt.
Nên xét nghiệm sàng lọc chức năng gan để kịp thời phát hiện những bất thường và tổn thương gan, đề phòng biến chứng âm ỉ có thể diễn tiến thành xơ gan, suy gan, thậm chí ung thư gan ở những nhóm đối tượng nguy cơ cao.
