Rau sam là loại rau dân dã mọc hoang nhiều ở Việt Nam, nhưng loại rau này được thế giới rất coi trọng nhiều tác dụng cho sức khoẻ.
Rau sam là loại rau dân dã mọc nhiều ở các vùng quê Việt Nam. Tuy là loại rau dại nhưng rau sam lại rất tốt cho sức khoẻ. Dưới đây là những tác dụng của cây rau sam ít người biết.
Tổng quan về cây rau sam
Rau sam là loại cây thân cỏ, thuộc họ Rau sam, tên khoa học là Portulaca oleracae L. Trong dân gian, một số cách gọi khác cho loại cây này như mã xỉ hiện, mã xỉ thái, trường thọ thái.
Rau sam nguồn gốc từ Ấn Độ và Trung Quốc nhưng hiện nay nó sống được ở rất nhiều nơi, thích nghi tốt với nhiều môi trường khác nhau. Tại Việt Nam, rau sam xuất hiện ở hầu hết các tỉnh thành, thường mọc dại ở vùng đất ẩm ướt ven đường, kênh rạch, ao hồ.
Rau sam vị chua, không độc, tính lạnh và giàu giá trị dinh dưỡng. Các bộ phận của cây như thân, lá, nụ hoa đều có thể sử dụng được trừ phần rễ. Có thể kể đến một số món ăn thơm ngon từ rau sam như: rau sam xào tỏi tôm, canh rau sam thịt bằm, nộm rau sam.
Đây không chỉ là một loại thực phẩm dùng để chế biến được nhiều loại thức ăn ngon mà đây còn là vị thuốc có nhiều công dụng. Có thể dùng rau sam ở dạng tươi hoặc phơi khô, dùng dần.
Báo Sức khỏe & Đời sống dẫn lời của bác sĩ Yên Lâm Phúc cho biết, rau sam là loại rau “nông dân” của mùa hè. Rau sam được coi là loại rau nông dân vì đó là loại rau rất phổ thông, dễ trồng, dễ sống, có sức sống mạnh ngay cả ở những vùng đất tưởng chừng chẳng có loại rau nào sống nổi.
Chắt chiu từ tinh túy của đất, rau sam có thể phát triển trên cả những vùng đất khô cằn nhất. Không cần chăm bón quá đặc biệt, không cần vun trồng quá kỹ, rau sam có thể mọc tự nhiên tựa như sức sống và sự chịu vươn lên của những người nông dân vậy.
Ở loại rau đặc biệt này, người ta tìm thấy vị thanh dịu, chua nhẹ, một màu đỏ tía đặc trưng của thân khiến cho rau sam không lẫn vào đâu được.
Rau sam rất tốt cho sức khoẻ
Tác dụng của cây rau sam
Tuy là loại rau dân dã ở Việt Nam nhưng rau sam lại được nhiều nước trên thế giới coi trọng.
Báo VietNamNet dẫn lời dược sĩ Ma Thị Trang, Nghiên cứu viên Viện Y học Bản địa Việt Nam cho biết, tại Hà Lan, người dân dùng rau sam làm dưa chua, salad trộn dầu dấm.
Người Trung Hoa gọi rau sam là rau trường thọ. Trong khi đó, rau sam là loại rau mọc dại ở Việt Nam, ít người ăn. Rau này được người dân nhiều vùng trong nước dùng để chăn nuôi gia súc.
Rau sam là loại cỏ, cành mẫm nhẵn, rất quen thuộc ở nhiều vùng quê. Trước kia, rau sam được coi là rau dại, rau cứu đói ở các mùa hiếm rau. Tuy nhiên, ngày nay, các thực phẩm rau xanh nhiều nên loài rau này không được để ý đến. Thực tế, rau sam chứa nhiều chất quý, tốt cho sức khỏe.
Nhiều nghiên cứu hiện đại cho thấy rau sam có nhiều hoạt tính sinh học như Flavonoid, Coumarin, Monnoterrpene Glycoside, hợp chất Phennolic. Trong rau sam còn chứa nhiều axit béo như omega-3, vitamin, khoáng chất và một số hợp chất tốt cho sức khỏe.
Flavonoid là thành phần nhiều nhất ở rau sam tập trung ở lá và thân cây. Đây là một chất có tính chống oxy hóa và chống viêm hiệu quả. Các nghiên cứu hiện đại đều chỉ ra rằng Flavonoid có tác dụng phòng chống ung thư, bảo vệ hệ tim mạch, thúc đẩy hệ miễn dịch hoạt động chống lại nguy cơ n.hiễm t.rùng đặc biệt đối với các đối tượng bị suy giảm miễn dịch. Flavonoid còn tốt cho phụ nữ giai đoạn mãn kinh, giảm hiện tượng bốc hỏa, khó chịu cho họ.
Rau sam còn sở hữu một số khoáng chất tốt như phốt pho, sắt, mangan, canxi, đồng… trong rễ, thân, lá. Lá của rau sam còn giàu selen, magiê, vitamin A, vitamin C.
Nguồn chất béo thực vật từ rau sam giàu omega-3 không chứa cholesterol. Các axit béo phân lập từ rau sam chứng minh tốt cho sức khỏe của hệ tim mạch.
Ngoài ra, trong thành phần của rau sam còn chứa Protulaca oleracea làm giảm trọng lượng cơ thể, axit béo tự do trong m.áu và tăng insulin m.áu, tăng độ nhạy của insulin và cải thiện sự suy giảm dung nạp glucose và chuyển hóa lipid trên chuột mắc bệnh đái tháo đường.
Các nghiên cứu trên chuột cho thấy nó có thể là triển vọng trong điều trị đái tháo đường. Vì vậy, rau sam được coi là thực phẩm tốt cho người bệnh bị này.
Những điều cần lưu ý khi sử dụng rau sam
Tuy mang lại nhiều tác dụng cho sức khoẻ nhưng khi sử dụng rau sam bạn vẫn cần lưu ý những điều sau:
– Không nấu quá chín, đung sôi quá lâu.
– Không sử dụng cho phụ nữ có thai.
– Người bệnh có thể tạng hư hàn, hay đi tiêu lỏng, cần phối hợp với những vị thuốc cay, ấm để không làm trệ tỳ khi sử dụng loại rau này.
– Người có t.iền sử sạn thận nên thận trọng dùng loại dược liệu này.
Trên đây là những tác dụng của cây rau sam với sức khoẻ. Hãy sử dụng rau sam đúng cách để tốt cho sức khoẻ nhé.
Phòng chống bệnh đái tháo đường: “Hiểu nguy cơ – Biết hành động”
“Hiểu nguy cơ – Biết hành động” là thông điệp được lựa chọn trong Ngày thế giới phòng chống bệnh đái tháo đường (14/11) năm nay.
Hiện nay, đái tháo đường là một trong những bệnh mạn tính phổ biến và gia tăng nhanh chóng.
Các cơ sở y tế thực hiện tư vấn, tầm soát bệnh đái tháo đường cho người dân. Ảnh: B.H
Nguyên nhân gây t.ử v.ong hàng đầu
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhìn nhận, đái tháo đường đang là một trong những bệnh không lây nhiễm gia tăng nhanh nhất và là một vấn đề sức khỏe cộng đồng cần đặc biệt quan tâm. Căn bệnh này là một trong những nguyên nhân gây t.ử v.ong hàng đầu hiện nay, đồng thời cũng làm gia tăng gánh nặng y tế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân.
Số liệu từ Hiệp hội Phòng chống đái tháo đường thế giới cho biết, hiện cứ 10 người trưởng thành thì có hơn một người mắc bệnh đái tháo đường. Các quốc gia có hơn 20% dân số trưởng thành mắc bệnh này cũng ngày càng nhiều hơn.
Chi phí y tế cho bệnh đái tháo đường cũng tăng lên gấp ba lần. Đại diện Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, hiện nay chi phí y tế đối với đái tháo đường ở người trưởng thành chiếm 12% chi phí y tế toàn cầu. Đái tháo đường được xem như “kẻ g.iết n.gười thầm lặng” hiện nay.
Thực hiện các xét nghiệm để tầm soát bệnh đái tháo đường. Ảnh: L.Q
Tại Việt Nam hiện có khoảng 7 triệu người mắc bệnh đái tháo đường, trong đó 5 – 7% là tuýp 1. Bệnh xuất hiện ở hầu khắp các vùng, từ đô thị đến nông thôn. Nghiên cứu từ Bộ Y tế cho biết, trong số các bệnh nhân mắc đái tháo đường, có hơn 55% đã có biến chứng, nhất là các biến chứng về tim mạch, mắt, thần kinh và thận.
Điều đáng lo ngại hơn là hiện nay số t.rẻ e.m mắc bệnh đái tháo đường ngày càng tăng. PGS-TS. Trần Minh Điển – Chủ tịch Hội Nhi khoa Việt Nam cho biết, tại Việt Nam, số liệu tích lũy đến nay có khoảng 1.750 trẻ mắc đái tháo đường tuýp 1 được chẩn đoán ở các bệnh viện nhi lớn trên cả nước.
Kiểm soát bệnh từ lối sống
Quảng Nam hiện có số bệnh nhân đái tháo đường được quản lý điều trị là 18.547 người; trong đó, số ca mắc phát hiện trong năm 2023 có 1.214 người.
Ông Trần Văn Kiệm – Giám đốc Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Quảng Nam cho biết, hiện nay người dân tham gia sàng lọc để phát hiện sớm bệnh đái tháo đường ngày càng tăng. Một số bệnh viện, cơ sở y tế đã tổ chức nhiều chương trình tầm soát bệnh đái tháo đường miễn phí cho người dân.
Khi đến khám và điều trị tại các cơ sở y tế, người dân sẽ được theo dõi, tư vấn để giảm thiểu biến chứng của bệnh, nhất là phòng ngừa nguy cơ đột quỵ, nhồi m.áu cơ tim, suy thận và các biến chứng nguy hiểm khác.
Kiểm soát bệnh đái tháo đường thông qua việc tầm soát, khám định kỳ. Ảnh: B.H
Tuy nhiên, khó khăn của Quảng Nam hiện nay khi quản lý các bệnh lý không lây nhiễm là tuyến y tế cơ sở chưa triển khai thực hiện hiệu quả các dịch vụ quản lý và chăm sóc người bệnh liên tục, lâu dài tại cộng đồng, đặc biệt là ở trạm y tế xã. Trạm y tế xã chủ yếu tham gia quản lý, điều trị bệnh tăng huyết áp và chỉ có vài xã quản lý, điều trị đái tháo đường. Việc quản lý, điều trị bệnh đái tháo đường thực hiện chủ yếu ở tuyến huyện.
Mới đây, tại lễ mít tinh hưởng ứng Ngày thế giới phòng chống bệnh đái tháo đường (14/11), Bộ Y tế kêu gọi người dân quan tâm và duy trì cuộc sống khỏe mạnh bằng cách thực hiện lối sống lành mạnh để phòng ngừa bệnh đái tháo đường và các bệnh tật khác.
Với các nhân viên y tế cần nâng cao nhận thức và kiến thức về đái tháo đường cho mọi người; tăng cường trình độ chuyên môn để tư vấn, điều trị, quản lý bệnh đái tháo đường hiệu quả.
Bệnh đái tháo đường hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu bản thân mỗi người thực hiện đúng các biện pháp phòng bệnh như dinh dưỡng hợp lý, tăng cường vận động thể lực, không hút t.huốc l.á, không lạm dụng rượu bia…
