Theo TS Trần Chí Cường – Giám đốc Bv Đột quỵ và Tim mạch Cần Thơ dịp tháng Tết số ca nhập viện liên quan tới tim mạch, đột quỵ tăng lên, trong đó đáng chú ý là đột quỵ.
TS Cường cho biết đáng chú ý là trường hợp bệnh nhân N. V.A. 46 t.uổi, làm nhân viên ngân hàng với mức thu nhập khủng. Sau nhiều ngày nhậu liên miên dịp Tết bệnh nhân bất ngờ bị hôn mê. Khi vào viện bác sĩ chụp não phát hiện xuất huyết não với lượng m.áu lớn. Các bác sĩ đa không thể cứu được người bệnh.
TS Cường khuyến cáo ngày Tết, sau Tết cuộc sống sinh hoạt đảo lộn, thói quen ăn uống lệch lạc hơn ngày thường dẫn tới nhiều bệnh nguy hiểm. Với đột quỵ não, bác sĩ Cường cho biết nhiều người thường chủ quan hơn trong dịp Tết nên bệnh thường nặng hơn.
Đột quỵ não còn được gọi là tai biến mạch m.áu não, là tình trạng m.áu đến nuôi dưỡng não rất ít hoặc không đến được do hẹp hoặc do tắc nghẽn động mạch não ( nhồi m.áu não) hoặc do vỡ mạch m.áu não (xuất huyết não). Trong vòng vài phút nếu không được cung cấp đủ m.áu, các tế bào não sẽ bắt đầu c.hết.
Mỗi năm ở Việt Nam có hơn 200.000 người bị đột quỵ, hơn 50% trong số đó t.ử v.ong và chỉ có 10% sống sót là có bình phục hoàn toàn. Thực tế cho thấy những người có t.iền sử mắc bệnh tăng huyết áp nguy cơ xảy ra đột quỵ tăng lên gấp 3 hoặc 4 lần so với người bình thường.
Bệnh nhân đột quỵ được cấp cứu tại bệnh viện.
Thủ phạm chính
Tăng huyết áp là một trong những yếu tố chính gây ra đột quỵ, tuy nhiên tăng huyết áp lại gần như không có dấu hiệu nhận biết. Chính vì vậy mà nó còn được biết đến với tên gọi “kẻ g.iết n.gười thầm lặng”. Cách duy nhất để nhận biết bạn có bị tăng huyết áp hay không đó là thông qua việc kiểm tra huyết áp thường xuyên. Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn có người thân cũng mắc bệnh tăng huyết áp.
Phòng ngừa đột quỵ do tăng huyết áp: Người mắc bệnh tăng huyết áp nên kiểm soát trị số huyết áp và khống chế huyết áp để đạt trị số huyết áp mục tiêu, dưới 140/90 mmHg. Tuy nhiên tùy theo t.uổi tác, cơ địa, bệnh lý kèm theo… bác sĩ sẽ điều chỉnh trị số huyết áp cụ thể cho từng bệnh nhân. Mặt khác, người bệnh cũng chỉ nên sử dụng thuốc hạ huyết áp theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, không tự ý bỏ thuốc hoặc giãn cách liều thuốc, kể cả trong trường hợp đã thấy cơ thể khỏe mạnh hoặc chỉ số huyết áp đã trở về bình thường.
Đặc biệt những người bệnh tăng huyết áp cần được kiểm tra lipid m.áu định kỳ, bao gồm cholesterol toàn phần, LDL-C, triglycerid và HDL-C sau khi nhịn đói ít nhất 8 giờ. Nên kiểm tra định kỳ lượng lipid m.áu 1-3 tháng/lần. Đồng thời người bệnh cũng cần được xét nghiệm đường huyết và chức năng thận để đ.ánh giá nguy cơ tim mạch vì nếu bệnh nhân tăng huyết áp có bệnh đái tháo đường hay suy thận thì nguy cơ dẫn đến đột quỵ càng cao.
Bên cạnh đó, lối sống và chế độ dinh dưỡng có ảnh hưởng rất lớn đến việc kiểm soát huyết áp, phòng ngừa bệnh tai biến mạch m.áu não. Một số yếu tố nguy cơ cần kiểm soát để phòng bệnh như sau: Không hút t.huốc l.á, thuốc lào. Hạn chế sử dụng đồ ăn có muối, sử dụng muối, duy trì cân nặng phù hợp
Vận động cơ thể đều đặn, tập thể dục 30-45 phút mỗi ngày. Giảm căng thẳng tâm thần vì stress gây tăng huyết áp và có thể gây ra đột quỵ. Ăn chế độ ăn giảm mỡ.
Bệnh tăng huyết áp là bệnh lý nguy hiểm nhưng thường không có triệu chứng báo hiệu rõ ràng. Vì thế, người bệnh thường phát hiện khi bệnh đã có biến chứng, nguy hiểm nhất là tai biến mạch m.áu não. Do đó việc thăm khám và nhận định sớm bệnh tăng huyết áp rất quan trọng, nhất là các đối tượng đã có t.iền sử bệnh lý cần đặc biệt chú ý thăm khám sức khỏe định kỳ để hạn chế tối đa nguy cơ đột quỵ và để lại di chứng.
Đột quỵ có phải tai biến mạch m.áu não?
Nhiều người thắc mắc, đột quỵ và tai biến mạch m.áu não có khác nhau hay đều là một bệnh.
Theo các chuyên gia, nhiều người cho rằng đột quỵ và tai biến mạch m.áu não là hai bệnh khác nhau, nhưng thực chất, đây đều là tên gọi chung của một bệnh.
Đột quỵ và tai biến mạch m.áu não đều chỉ một tình trạng bệnh cấp tính, gây ra bởi sự thiếu m.áu đột ngột của một phần hay toàn bộ não bộ. Khi thiếu m.áu xảy ra ở não, màng oxy và chất dinh dưỡng nuôi dưỡng não sẽ không đến được các tế bào não, làm các tế bào này c.hết.
Hậu quả sau đó rất nặng nề, khiến người đột quỵ (tai biến) bị ảnh hưởng tới tri thức, vận động, tê liệt, hôn mê thậm chí là t.ử v.ong. Nguyên nhân t.ử v.ong thường gặp với hai dạng chính là nhồi m.áu não (tắc mạch m.áu não) và xuất huyết não (vỡ mạch m.áu não).
Về thuật ngữ, tai biến mạch m.áu não chỉ nơi khởi phát bệnh là tại các mạch m.áu nuôi não bộ khi dòng m.áu bị chặn lại hoặc bị vỡ. Còn đột quỵ chỉ sự cấp tính của bệnh. Tuy nhiên, cả hai cách gọi đều thể hiện tính chất đột ngột, nguy hiểm của bệnh, có thể gây di chứng nghiêm trọng, thậm chí t.ử v.ong.
Một bệnh nhân bị đột quỵ được cấp cứu kịp thời tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.
Dấu hiệu đột quỵ
Biểu hiện đột quỵ rất đơn giản, người dân có thể nhận biết được. Các dấu hiệu này được tóm tắt bằng chữ F.A.S.T gồm:
F (Face): Đầu tiên là biến đổi ở mặt, bệnh nhân có thể liệt mặt, méo miệng, nhân trung lệch đi, biểu hiện rõ khi bệnh nhân cười, nhe răng.
A (Arm): Yếu liệt tay chân. Đ.ánh giá bệnh nhân có bị yếu hoặc liệt một bên hay không bằng cách yêu cầu bệnh nhân đưa hai tay lên cao. Bệnh nhân không nâng tay lên được, nếu nâng được cũng rất khó.
S (Speech): Ngôn ngữ bất thường, nói khó.
T (Time): Khi xuất hiện bất kỳ các triệu chứng trên một cách đột ngột hãy nhanh chóng gọi cấp cứu 115, đưa bệnh nhân đến bệnh viện có điều trị đột quỵ gần nhất.
Ngoài ra, người bị đột quỵ cũng có một trong những dấu hiệu như: Thị lực giảm, mắt mờ, không nhìn rõ; Tê mỏi chân tay, cử động khó, khó cử động, tê liệt một bên cơ thể; Rối loạn trí nhớ, không nhận thức được, gặp khó khăn trong việc suy nghĩ từ để nói, không diễn đạt được, có cảm giác mơ hồ; Khó phát âm, nói ngọng bất thường, môi lưỡi tê cứng và đau đầu dữ dội, cơn đau đến nhanh, có thể gây buồn nôn hoặc nôn.
Phòng ngừa thế nào?
Để phòng ngừa đột quỵ trong mùa đông, các chuyên gia y tế khuyến cáo mọi người nên giữ cho cơ thể đủ ấm, hạn chế đi ra ngoài đường khi nhiệt độ quá thấp, tránh những đợt gió lạnh bất thường, không bước ra ngoài ngay khi thức dậy, tránh để cơ thể bị thay đổi nhiệt độ đột ngột, không tắm quá khuya hoặc tắm quá lâu để ngăn ngừa tình trạng sốc nhiệt.
Người dân cũng cần lưu ý, khi tỉnh giấc buổi sáng hoặc vệ sinh lúc đêm khuya, không nên ra khỏi chăn và xuống giường ngay lập tức mà cần nằm lại trên giường, vận động nhẹ nhàng từ 3 -5 phút để cơ thể dần thích nghi.
Ngoài ra, mọi người nên thực hiện chế độ ăn đủ chất để đảm bảo cơ thể có đủ năng lượng chống rét, bổ sung các loại vitamin A, C giúp tăng sức đề kháng cho cơ thể, không quên có những hoạt động rèn luyện thân thể, tập thể thao thường xuyên để nâng cao sức khỏe.
Để phòng tránh nguy cơ đột quỵ, người dân cũng cần xây dựng một chế độ sinh hoạt khoa học, tránh sử dụng rượu bia, chất kích thích… Đặc biệt những người có t.iền sử cao huyết áp, tiểu đường, béo phì hay tim mạch cần chủ ý tới sức khoẻ, uống thuốc đầy đủ, đúng giờ theo chỉ định của bác sĩ.
