Xạ đen là cây thuốc nam dễ trồng, chứa các hợp chất phòng chống ung thư và có nhiều tác dụng với sức khỏe.
Theo Trung tâm Dinh dưỡng lâm sàng Bệnh viện K (Hà Nội), xạ đen tên khoa học là Celastrus hindsii, phân bố nhiều ở Việt Nam, Trung Quốc, Myanmar. Tại Việt Nam, cây xuất hiện ở các tỉnh như Hòa Bình, Hà Nam, Ninh Bình. Xạ đen cũng như nhiều loại cây khác thuộc họ Celastraceae rất giàu các hợp chất như glycoside tim, flavonoid, alcaloid.
Trong đó, glycoside tim là những glycoside steroid có tác dụng làm chậm và điều hòa nhịp tim; flavonoid chống oxy hóa, chống viêm loét, an thần, tăng tuần hoàn m.áu não; alcaloid có hoạt chất sinh học cao. Xạ đen có nhiều tác dụng lên hệ thần kinh trung ương, ảnh hưởng đến huyết áp và phòng ung thư trên mô hình thực nghiệm.
Lá xạ đen dùng được cả tươi và khô. Ảnh: Báo Dân tộc và Phát triển.
Đối với bệnh lý ung thư, lá xạ đen là nguồn dược liệu mới được nghiên cứu để đ.ánh giá hiệu quả. Một phân tích tại Việt Nam đã đ.ánh giá ảnh hưởng của dịch chiết trong lá xạ đen lên tế bào ung thư. Lá xạ đen được rửa sạch, sấy khô ở 50 độ C và cắt nhỏ, chiết xuất với dung môi ethanol 90% thu được dịch chiết, lặp lại 3 lần, gộp dịch chiết sau đó lọc bằng kỹ thuật cao.
Nghiên cứu thử nghiệm trên chuột với 3 dòng tế bào ung thư gan, phổi và vú. Kết quả chỉ ra dịch chiết lá xạ đen cho tác dụng mạnh nhất với hai dòng tế bào ung thư gan và phổi, ngoài ra cũng có tác dụng chống oxy hóa. Từ kết quả đó cho thấy tiềm năng của lá xạ đen trong việc chống oxy hóa và gây độc với các dòng tế bào ung thư.
Theo bác sĩ Hà Vũ Thành – Bệnh viện K (Hà Nội), xạ đen được dân gian gọi là “cây ung thư” vì chứa dược chất có thể hỗ trợ điều trị ung thư hiệu quả như ung thư ruột, đại trực tràng, cổ tử cung, buồng trứng.
Flavonoid trong xạ đen có thể bảo vệ cơ thể trước tác nhân ung thư cũng như tổn thương do bức xạ trong điều trị ung thư, ngăn ngừa tái phát.
Ngoài ra, xạ đen còn có nhiều tác dụng với sức khỏe khác như:
– Hỗ trợ điều trị bệnh viêm gan do virus như viêm gan B, viêm gan C, gan nhiễm mỡ, tăng men gan.
– Tốt cho thần kinh, cải thiện tình trạng mất ngủ, suy nhược thần kinh, giảm triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, phòng ngừa tai biến mạch m.áu não.
– Có tính kháng khuẩn, kháng virus nên còn được dùng chữa các bệnh viêm da, mụn nhọt, làm lành vết thương.
– Ổn định đường trong m.áu, lưu thông khí huyết, tăng cường sức đề kháng nhất là người cao t.uổi.
Theo bác sĩ Thành, hiện có nhiều cách sử dụng xạ đen (thân, lá). Với cây tươi, bạn có thể nấu như lá chè xanh lấy nước uống hàng ngày. Xạ đen khô pha uống khoảng 20-30g/ngày như pha trà.
Phụ nữ mang thai và cho con bú không dùng nước xạ đen. Loại dược liệu này nên sử dụng trong ngày, không để qua đêm vì các chất trong xạ đen có thể biến đổi, gây tác hại xấu cho cơ thể. Cây xạ đen ở Việt Nam có rất nhiều loại, khi dùng tốt nhất cần có hướng dẫn điều trị từ nhân viên y tế.
Tăng cường dinh dưỡng bằng những thực phẩm chức năng
Thực phẩm chức năng không chỉ cung cấp dinh dưỡng và dưỡng chất cơ bản mà nó còn mang lại lợi ích sức khỏe có thể bảo vệ, chống lại các bệnh mãn tính.
Theo NDTV thực phẩm chức năng là nguồn giàu chất chống oxy hóa như carotenoid, flavonoid, lycopene, anthocyanin và polyphenol, giúp chống lại các gốc tự do và bảo vệ chống lại tổn thương não, lão hóa, đục thủy tinh thể và ung thư.
Thực phẩm chức năng vượt xa việc cung cấp dinh dưỡng và dưỡng chất cơ bản. Ảnh: Istock.
Chúng cũng đóng vai trò làm giảm và kiểm soát tình trạng viêm, một yếu tố chính gây ra nhiều vấn đề sức khỏe mãn tính khác nhau.
Ngoài ra, thực phẩm chức năng còn cung cấp men vi sinh giúp tăng cường khả năng miễn dịch.
Thực phẩm chứa prebiotic còn đóng vai trò là thực phẩm chức năng bằng cách nuôi dưỡng vi khuẩn có lợi trong đường ruột, bảo vệ tính toàn vẹn đường ruột, ngăn ngừa n.hiễm t.rùng và hỗ trợ điều hòa lượng đường, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
Dưới đây là 5 thành phần và chất dinh dưỡng thực phẩm chức năng.
Chất xơ
Chất xơ làm tăng bài tiết muối mật, làm giảm cholesterol, thúc đẩy nhu động ruột đều đặn, loại bỏ độc tố khỏi cơ thể, điều hòa lượng đường trong m.áu và giúp kiểm soát cân nặng.
Chất xơ làm tăng bài tiết muối mật, làm giảm cholesterol. Ảnh: Istock.
Các nguồn bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, hạt kê, các loại hạt, các loại đậu, rau và trái cây.
Axit béo Omega-3
Những chất béo này được biết đến với lợi ích về tim mạch, làm giảm chất béo trung tính, mức cholesterol LDL và nguy cơ hình thành cục m.áu đông, đồng thời tăng cường khả năng miễn dịch.
Các nguồn bao gồm quả óc chó, hạt chia, hạt lanh, cá hồi, cá hồi và cá ngừ.
Isothiocyanate
Được tìm thấy trong các loại rau họ cải, các hợp chất này làm giảm nguy cơ ung thư dạ dày, vú, gan, thực quản, phổi, ruột non và ruột kết.
Chúng cũng bảo vệ chống lại bệnh ung thư dạ dày liên quan đến vi khuẩn Helicobacter pylori và bệnh tim. Các nguồn bao gồm bông cải xanh, cải bruxen, cải xoong, bắp cải, súp lơ và cải xoăn.
Flavonoid
Những sắc tố được tìm thấy trong thực vật này có đặc tính chống oxy hóa, chống dị ứng, kháng vi-rút, chống độc, kháng nấm, kháng khuẩn và chống viêm.
Trong các loài rau họ cải chứa chất Isothiocyanate, hợp chất này làm giảm nguy cơ ung thư dạ dày, vú, gan, thực quản, phổi, ruột non và ruột kết. Ảnh: Istock.
Chúng có liên quan đến việc ngăn ngừa bệnh tim, tiểu đường, bệnh thoái hóa thần kinh và khả năng điều trị ung thư.
Các nguồn bao gồm rau mùi tây khô, hành đỏ, quả nam việt quất, măng tây, nho đen và các loại trà khác nhau.
Probiotic, Prebiotic, Synbiotic
Probiotic là vi khuẩn sống giúp tăng cường hệ thực vật đường ruột và duy trì tính toàn vẹn của ruột.
Prebiotic là thức ăn cho những vi khuẩn có lợi này, thường là chất xơ khó tiêu và đã được chứng minh là có đặc tính chống ung thư và kháng vi-rút.
Thực phẩm cung cấp cả hai được gọi là nguồn synbiotic. Các nguồn probiotic bao gồm sữa chua, bơ sữa, dưa chua, kim chi và kefir. Nguồn prebiotic bao gồm trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt.
Ngoài các thực phẩm chức năng trên còn có các hợp chất như polyol, phytoestrogen, protein đậu nành và carotenoids có chức năng để tăng cường sức khỏe.
Đặc biệt, các hợp chất này có hiệu quả nhất khi được tiêu thụ dưới dạng thực phẩm nguyên chất, vì chúng phối hợp với các hợp chất và chất dinh dưỡng tự nhiên khác.
Do đó, tiêu thụ thực phẩm tươi sống nguyên chất là phương pháp có lợi nhất để khai thác sức mạnh của thực phẩm chức năng.
