Thời tiết miền Bắc đang trở lạnh và bước vào mùa đông. Thời điểm này cũng là lúc tình trạng đột quỵ có nguy cơ gia tăng, đặc biệt ở người cao t.uổi.
Nhận biết dấu hiệu
Trao đổi với PV Báo Đại Đoàn Kết, bác sĩ Lê Văn Thiệu, Khoa Nhiễm khuẩn tổng hợp (Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương) cho biết, đột quỵ (còn gọi là tai biến mạch m.áu não, xuất huyết não) là tình trạng rối loạn chức năng thần kinh như hôn mê, liệt nửa người, nói đớ, nuốt bị sặc… Các biểu hiện này xuất hiện nhanh, đột ngột, thường tồn tại trên 24 giờ.
Bác sĩ Lê Văn Thiệu đang thăm khám cho bệnh nhân. Ảnh: Bác sĩ cung cấp.
Dựa vào tiến triển của bệnh trong 2-3 tuần đầu, giới chuyên môn chia đột quỵ thành 5 loại:
– Cơn thiếu m.áu não cục bộ thoáng qua: Khỏi hoàn toàn trước 24 giờ. Về sau, bệnh nhân có thể bị tai biến mạch m.áu não thực sự nếu không quan tâm đến việc điều trị và phòng ngừa.
– Thiếu m.áu não có hồi phục: Khỏi hoàn toàn sau 24 giờ bị liệt.
– Khỏi một phần và di chứng kéo dài.
– Không hồi phục hoặc nặng lên liên tục.
– Diễn tiến đến t.ử v.ong.
Theo bác sĩ Thiệu, trong vòng vài giờ sau khi tai biến mạch m.áu não xảy ra, các triệu chứng đột ngột xuất hiện như:
– Yếu liệt hoặc tê rần ở vùng mặt, tay hoặc chân, đặc biệt là một bên cơ thể, chỉ một tay hoặc một chân.
– Lú lẫn, rối loạn lời nói hoặc hiểu biết (khó tìm từ hoặc không hiểu từ; nói líu ríu, lắp bắp).
– Không nhìn thấy ở một hay cả hai mắt, hoặc nhìn một hóa hai.
– Khó khăn khi bước đi, mất thăng bằng, chóng mặt hoặc khó phối hợp các động tác.
– Nhức đầu dữ dội mà không biết nguyên nhân. Suy giảm ý thức nhanh chóng. Mất thăng bằng, chóng mặt, nôn, kèm theo nhức đầu.
Trong một số trường hợp, người bệnh vẫn còn tỉnh táo, nhưng đa số bị giảm sút tri giác (như lơ mơ, ngủ gà, có thể hôn mê). Bệnh nhân có thể liệt nửa người, liệt mặt và các cơ hầu họng (gây nuốt khó, sặc khi ăn uống, nói khó), tiểu tiện không tự chủ.
Khuyến cáo phòng tránh và điều trị
Bác sĩ Thiệu lưu ý, khi xuất hiện các triệu chứng đột quỵ, người nhà bệnh nhân nên thực hiện 3 việc:
– Liên hệ với trung tâm cấp cứu hoặc bệnh viện gần nhất, nơi có trang bị phương tiện điều trị tai biến mạch m.áu não.
– Trấn an bệnh nhân.
– Theo dõi thường xuyên tri giác và tình trạng liệt của bệnh nhân.
“Đa số bệnh nhân và gia đình không nhận biết được cơn đột quỵ đang xảy ra, hoặc không biết là cần cấp cứu ngay khi bệnh khởi phát. Do đó, họ mất nhiều thời gian cho những phương pháp dân gian như cạo gió, cắt lể… Những việc này chẳng những không có tác dụng gì mà còn làm giảm cơ hội chữa khỏi cho bệnh nhân. Khả năng điều trị tai biến mạch m.áu não rất hạn chế, khó khăn và tốn kém”, chuyên gia nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, các thuốc làm tan cục m.áu đông có thể khắc phục tình trạng tắc nghẽn mạch m.áu ở tim và ở não khi cơn đột quỵ mới xuất hiện nhưng giá lại rất đắt (gần 20 triệu đồng/mũi). Bệnh nhân dùng thuốc này phải được theo dõi bằng các kỹ thuật hiện đại và tốn kém như chụp SPECT hoặc MRI có tiêm thuốc cản quang.
Vì vậy, theo bác sĩ Thiệu, đối với đột quỵ, cách nhất là phòng ngừa và tránh tái phát bằng các phương pháp sau:
– Ngừng hút t.huốc l.á, vì t.huốc l.á là nguy cơ chính của bệnh mạch m.áu não. Người hút t.huốc l.á nhiều có thể bị đột quỵ dù chỉ ở t.uổi trung niên.
– Điều trị tốt bệnh huyết áp cao (nguyên nhân chính gây đứt mạch m.áu não).
– Phòng và điều trị tiểu đường (yếu tố nguy cơ gây mảng xơ vữa động mạch lớn, dẫn đến thiếu m.áu ở não).
– Khắc phục tình trạng tăng cholesterol m.áu cùng với triglyceride m.áu.
– Phòng và trị bệnh đa hồng cầu (có thể gây cơn thiếu m.áu não hay nhũn não).
Tác hại khi ăn quá nhiều trứng
Dư thừa lượng choline do ăn quá nhiều trứng dễ dẫn tới một số tác hại cho sức khỏe liên quan tim mạch, gan.
Nhiều người lo lắng lượng cholesterol có trong trứng sẽ dẫn tới nguy cơ mắc các bệnh liên quan tới tim mạch, đột quỵ. Tuy nhiên, theo chuyên gia, chúng ta không nên suy nghĩ nhiều đến cholesterol mà cần quan tâm tới một chất gọi là choline.
Hiện nay, nhiều cơ quan y tế khuyến cáo, mức an toàn đối với hầu hết mọi người là tối đa 7 quả trứng mỗi tuần. Trong khi đó, Bộ Y tế Anh không đặt ra giới hạn về số lượng trứng nên ăn.
Trứng cung cấp nhiều chất dinh dưỡng nhưng bạn không nên ăn quá nhiều. Ảnh: Unlockfood
Tuy nhiên, một bác sĩ đã cảnh báo về tác hại tiềm ẩn khác đến từ việc ăn quá nhiều trứng. Phát biểu trên chương trình Doctor Oz ở Mỹ, Tiến sĩ Michael Rozien – Giám đốc chăm sóc sức khỏe tại Phòng khám Cleveland, cho biết, lòng đỏ trứng chứa một lượng lớn chất choline.
Tiến sĩ Rozien thông tin: “Lòng đỏ là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời, có tất cả các protein, axit amin bạn cần. Chúng ta e ngại vì cholesterol nhưng nỗi lo này đặt sai chỗ. Vấn đề là trứng có rất nhiều choline”.
Choline cần thiết cho sức khỏe não bộ và quá trình trao đổi chất nhưng Tiến sĩ Rozien giải thích, dư thừa choline có thể gây viêm trong cơ thể.
Tại Phòng khám Cleveland, hai nhà khoa học Stan Hazen và Wilson Tang đã thực hiện một số nghiên cứu cho thấy choline khiến vi khuẩn bên trong cơ thể gây ra vi mạch huyết khối (cục m.áu đông siêu nhỏ trong mao mạch và động mạch). Vì vậy, bổ sung choline hoàn toàn cần thiết nhưng nếu hấp thụ quá nhiều dễ gây hại cho sức khỏe.
Tiến sĩ người Mỹ Mehmet Oz đồng tình với quan điểm trên: “Vi mạch huyết khối có thể gây viêm mạch m.áu, dẫn đến hình thành các mảng bám, thu hẹp động mạch”.
Chúng ta nên ăn bao nhiêu quả trứng mỗi tuần?
Nếu một người có nguy cơ mắc các vấn đề về tim, đột quỵ hoặc đông m.áu, bác sĩ Rozien khuyên: “Hiệp hội Tim mạch Mỹ cho biết, bạn có thể ăn một lòng đỏ trứng hoặc hai lòng trắng trứng mỗi ngày nhưng tôi nghĩ bạn chỉ nên ăn một quả mỗi tuần”.
Trong khi đó, Tổ chức Tim mạch ở New Zealand vẫn cho rằng người có nguy cơ mắc bệnh tim cao có thể ăn tới 6 quả trứng mỗi tuần. Phòng khám Mayo ở Mỹ chia sẻ, hầu hết những người khỏe mạnh ăn 7 quả trứng mỗi tuần sẽ không ảnh hưởng xáu đến sức khỏe.
Một quả trứng lớn chứa khoảng 140mg choline. Theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH), nam giới nên hấp thụ khoảng 550mg choline mỗi ngày, trong khi phụ nữ cần 425mg.
NIH cảnh báo: “Hấp thụ quá nhiều choline có thể khiến cơ thể có mùi tanh, gây nôn mửa, đổ mồ hôi và tiết nước bọt nhiều, huyết áp thấp, tổn thương gan. Một số nghiên cứu cũng ghi nhận lượng choline cao làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim”.
